Miejsca pracy i spotkań agentów

print this page

Najważniejszym miejscem pracy wywiadu była jego centrala. Tam zbierano meldunki pochodzące od agentów i informatorów, a następnie je opracowywano. Zwarty raport przedstawiany był do akceptacji szefowi, a potem wędrował na biurko prezydenta, premiera oraz odpowiednich urzędników i wojskowych.

W Wolnym Mieście Gdańsku dla polskich służb informacyjnych takim miejscem był Komisariat Generalny RP w WMG. Oprócz biur polskich dyplomatów mieściły sie tam pomieszczenia Ekspozytury nr 2, a potem nr 7 Oddziału II Sztabu Generalnego (od 1928 r. Głównego) Wojska Polskiego. Po 1930 r. mieścił sie tam Posterunek Oficerski nr 4 bydgoskiej Ekspozytury nr 3.

Komisariat Generalny RP

Siedziba Komisariatu Generalnego RP w WMG przy dzisiejszej ul.Nowe ogrody 27.

Głównym celem Komisariatu było ochrona obywateli gdańskich pochodzenia polskiego i ich majątku. Pracujacy tam urzędnicy reprezentowali też sprawy rządu polskiego na obszarze WMG.

Źródło: http://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Stulatka-na-Nowych-Ogrodach-n51861.html (Dostęp : 6.11.2016)

Z kolei dla niemieckiego szpiegostwa, zwanego Abwehrą, w tym mieście ważną siedzibą był najpierw budynek Prezydium Policji, gdzie wśród biur stróżów prawa działały komórki wywiadowcze.

Napis nad wejściem do Prezydium Policji w Gdańsku

Zamalowany napis "Polizei Prezidium" nad wejściem do budynku.

Źródło: http://historia.trojmiasto.pl/Najbardziej-tajemniczy-budynek-Gdanska-n39391.html#fb_id:p0:33301,pozycja:0


Dawna siedziba Prezydium Policji w WMG

Dzisiejszy widok na dawny budynek gdańskiej policji. Obecnie znajduja sie tam delegatura ABW.

Pod przykrywką gdańskiej policji w niektórych jej pomieszczeniach działał wywiad niemiecki "Abwehra".

Źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ulica_Okopowa_9_w_Gda%C5%84sku.jpg (dostęp: 23 listopada 2016 r.)


Później przeniesiono je do kamienicy przy dzisiejszej ul. Do Studzienki. 

Dawna siedziba Abwehry przy dzisiejszej ul. Do Studzienki

Dzisiejszy widok dawnej siedziby Abwehry w Gdańsku Wrzeszczu przy ul. Do Studzienki

Źródło: https://blogzmiasta.pl/ulica-do-studzienki/ (dostęp: 11 listopada 2016 r.)

Oficerowie, zarówno polscy jak i niemieccy spotykali się ze swoimi informatorami w hotelach, restauracjach, na dworcu kolejowym oraz w prywatnych mieszkaniach. Na przykład sopocki Grand Hotel był miejscem werbunku nowych agentów, a w Danziger Hof agenci zdawali relacje ze swoich obserwacji.

Dworzec Główny w Gdańsku

Dworzec Główny w Gdańsku (lata międzywojenne)

Jedno z najbardziej inwigilowanych miejsc w Wolnym Mieście Gdańsku, ze względu na ogromny przepływ ludzi oraz na duże szanse pozostania niezauważonym.

Źródło: http://gdansk.fotopolska.eu/foto/492/492903.jpg (dostęp: 02 grudnia 2016 r.)


Cassino Hotel w Sopocie

Cassino Hotel (dzisiejszy Grand Hotel) w Sopocie, 1930 r.

To tam w okresie międzywojennym werbowano przyszłych szpiegów. Najczęściej posługiwano się szantażem, na przykład umorzeniem długu wynikajacego z przegranej grze hazardowej.

Źródło: http://www.dawnysopot.pl/?content=przewodnikopis&obiekt=grandhotel (dostęp: 5 grudnia 2016 r.)

Danziger Hof

Danziger Hof

Hotel znajduje sie po lewej stronie fotografi. W tamtejszej kawiarnii spotykali się zarówno agenci wywiadu niemieckiego jak i  polskiego.

Źródło: http://historia.trojmiasto.pl/Nie-budujmy-Danziger-Hofu-n44481.html (dsotęp: 11 listopada 2016 r.)


W miejscu dzisiejszego budynku LOT-u przed wojną znajdował się Danziger Hof

Danziger Hof w okresie miedzywojennym stał w miejscu dzisiejszego budynku LOT.

Miejscami spotkań z informatorami były też te, do których schodzili się ludzie nie podowujac żadnych podejrzeń, jak na przykład sklep Pauliny Tyszewskiej - agentki polskiego wywiadu, mieszczący się we Wrzeszczu.

sklep pauliny tyszewskiej 2


sklep Pauliny Tyszewskiej 5

W tym miejscu w okresie międzywojennym XX w. istniał sklep Pauliny Tyszewskiej.

Obecnie to Al. Grunwaldzka 47 w Gdańsku.

Obok, co prawda już w późniejszym okresie, pod numerem 49 mieszkała znana działaczka solidarnościowa Anna Walentynowicz.

Źródło: własnosć Adama Thiela - uczestnika projektu (wykonano: 4 grudnia 2016 r.)

Wartościowym obiektem dla historii wywiadu w WMG jest też mieszkanie, które w latach 1920-1930 wynajmował Jan Henryk Żychoń. Było ono każdego dnia inwigilowane przez służby niemieckie i gdańską policję.

Mieszkanie Jana Żychonia przy dzisiejszej ul. Grunwaldzkiej 117

Gdańskie mieszkanie asa polskiego wywiadu mjr. Jana Henryka Żychonia

przy dzisiejszej ul. Grunwaldzkiej 117.

Mieszkanie znajdowąło się na pierwszym piętrze i zajmowało pięć pokoi. W sumie dawało to około 150 m. kw. powierzczni. Mieszkał tam Żychoń wraz ze swoją żoną Heleną z.d. Kiełbasówna pochodzącą ze Śląska.

Źródło: http://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Odnalezione-mieszkanie-polskiego-asa-wywiadu-n97546.html (dostęp : 10 listopada 2016 r.)

Wśród pracowników poczty zatrudnieni byli również agenci wywiadu, któzy kontrolowali zawartość przesyłek. Pracowali tam szpiedzy zarówno polscy, jak i nimieccy.

Budynek Poczty Polskiej w Gdańsku

Gmach szpitala wojskowego przy dawnym placu Heweliusza.

Od 1925 r. budynek Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku.

Poczta polska utworzona została w Nowym Porcie 10 marca 1920 r. W latach trzydziestych XX wieku zaglądano do przesyłek pocztowych inwgiliując w ten sposób podejrzane osoby.

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Poczta_Polska_w_Wolnym_Mie%C5%9Bcie_Gda%C5%84sku#/media/File:Garnisonlazarett_Danzig.JPG (dostęp: 24 października 2016 r.)

Pracą kontrwywiadowczą, czyli zabezpieczeniem tajemnicy polskiej Wojskowej Składnicy Tranyztorowej na Westerplatte zajmowali się wyspecjalizowani do tego oficerowie oraz podlegli im agenci. Głównie chodziło o to, aby nie wyciekły stamtąd żadne informacja oraz aby wywiad niemiecki nie dowiedział się jakie ładunki są tam przechowywane.

Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte

Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte

Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte

Polska składnica materiałów wojennych na terenie Wolnego Miasta Gdańska 

Przez cały okres istnienia, z racji przechowywania tam uzbrojenia, była kontrlowana przez niemiecki wywiad, zarówno czyniono to z posterunków policji rozlokowanych wokół składnicy, jak również z terenu Nowego Portu oraz z "lotu ptaka". Jej heroiczna obrona przez polskich żołnierzy w dniach 1-7 września 1939 r. przeszła do histori ukazując polskiego ducha walki.

Źródło: http://gdansk.fotopolska.eu/436214,foto.html (dostęp: 8 listopada 2016 r.)