Podgórz
print this pageOpisując historię powstania Podgórza, czyli lewobrzeżnej dzielnicy Torunia, należałoby cofnąć się do XV w., a więc do czasów wojen Polski z Zakonem Krzyżackim.
Bazą tworzenia Podgórza był zamek – warownia, kiedyś zwany nieszawskim, obecnie dybowskim, zbudowanym na mocy króla Władysława Jagiełły około 1430 roku. Wokół warowni król lokował miasto Nieszawa i wspomagał jej rozwój. Intensywnie rozwijący się handel zagrażał rozwojowi Torunia, dlatego też król Kazimierz Jagiellończyk w 1460 roku, pod wpływem mieszkańców prawobrzeżnego grodu nakazał przenieść osadę w górę Wisły, w miejsce obecnej Nieszawy, a pozostałości zniszczyć. Niestety, a może stety, wbrew nakazom króla, część nieszawskiej ludności pozostała odbudowując swoje gospodarstwa.
Nowopowstała osada miała ogromne trudnosci w rozwoju, ponieważ kupcy z okolicznych miast, a przede wszystkim toruńscy, mieli zakaz współpracy z polskimi handlarzami. Królowi Zygmuntowi Staremu również bardziej zależało na rozwoju Torunia niż Nieszawy, dlatego w 1543 roku wprowadził dalsze zakazy dotyczące rozwoju i handlu miasta. Następca Zygmunta Starego, Zygmunt August przywrócił Nieszawie prawo składowania towarów. Pozwoliło to miastu na intensywny rozwój.
Ze względu na nisko położony teren blisko Wisły częste powodzie niszczyły spichrze, magazyny oraz dobytek mieszkającej tam ludności. Dlatego też osadę przeniesiono na pobliskie wzgórze i nazwano je Podgórzem. Po raz kolejny mieszkańcy Torunia interweniowali u króla, który wprowadził dla Podgórza całkowity zakaz handlu pod groźbą konfiskaty mienia. Wbrew decyzjom poprzednich władców Królestwa Polskiego, król Stefan Batory w 1576 roku przywrócił podgórzanom niektóre przywileje handlowe.
Spowodowało to szybki rozwój Podgórza – do tego stopnia, że król Zygmunt III Waza nadał mu 7 listopada 1611 roku prawa miejskie i prawa magdeburskie. Od tej pory miasto funkcjonowało na tych samych zasadach, jak inne miasta kujawskie. Na mocy królewskich decyzji podgórzanie mogli wybierać samorząd miasta, sąd ławniczy oraz zakładać stowarzyszenia, związki kupieckie i cechy rzemieślnicze. Otrzymane przywileje pomogły miastu rozwinąć przemysł i handel, głównie zbożem. Można było odbudować zniszczony młyn i postawić nowy spichlerz.
Niestety, drugi rozbiór Polski w 1793 roku, czasy Księstwa Warszawskiego i ponowny, trzeci rozbiór Polski w 1795 roku wpłynęły niekorzystnie na gospodarkę Podgórza. Wycofujące się kolejno pruskie, francuskie, austriackie i rosyjskie wojska oraz pożar w 1813 roku zniszczyły miasto w dziewięćdziesięciu procentach. Zubożała ludność zajmowała się głównie hodowlą bydła i rolnictwem. Brak przemysłu hamował rozwój miasta, dlatego też Podgórz w 1832 roku ponownie utracił prawa miejskie, zachował jednak organizację władz na wzór miejski. Nietypowa osada przez długi czas bezskutecznie starała się odzyskać prawa miejskie.
Dopiero budowa nowych linii kolejowych oraz Dworca Głównego i fortyfikacji wojskowych pomogła znaleźć podgórzanom zajęcie i stałą prace. Napływowa ludność z zaboru rosyjskiego, między innymi uchodźcy po powstaniu listopadowym i styczniowym, przyczyniła się do tego, że Podgórz znacznie się rozrósł. Około 1920 roku przekształcił w miasteczko urzędniczo-robotnicze z licznymi zakładami przemysłowymi i usługowymi.